سواد دیجیتال برای نوجوانان وحضور در فضای آنلاین

سواد دیجیتال برای نوجوانان، به توانایی دسترسی، ارزیابی و استفاده مؤثر از اطلاعات اشاره داره. در زمینه نوجوانان و اینترنت، سواد دیجیتال شامل توانایی آنها برای پردازش حجم وسیع اطلاعات موجوددر فضای آنلاینه. بعد از دست یابی به اطلاعات، ارزیابی کیفیت و قابلیت اطمینان بودن این اطلاعات و استفاده مناسب از اون مهمه.

میزان استفاده و تسلط نوجوانان در زمینه فناوری و استفاده از اینترنت به مراتب بیشتر از بقیه افراد خانواده است. اما لزوماً سواد دیجیتال، برای تصمیم گیری آگاهانه در مورد اطلاعاتی که در فضای آنلاین پیدا می کنند ندارن.

آموزش سواد دیجیتال به نوجوانان و ارائه مهارت های لازم برای حرکت ایمن و موثر در اینترنت به آنها بسیار مهمه. این سواد، شامل نحوه شناسایی منابع قابل اعتماد اطلاعات، نحوه ارزیابی اعتبار منابع، نحوه محافظت از اطلاعات شخصی خود به صورت آنلاین، و نحوه مسئولیت پذیری شهروندان دیجیتالی است.

اصول و مبانی سواد دیجیتال:

بخش هایی که نوجوانان، نیاز به بهبود سواد دیجیتال خود داشته عبارتند از:

• منابع اطلاعاتی
• ارزیابی اطلاعات
• قوانین شهروندی
• امنیت

منابع اطلاعاتی، اصل اول سواد دیجیتال:

 نوجوانان ممکنه از همه ی منابع اطلاعاتی موجود در اینترنت آگاه نباشن. معمولا اونها به شدت به چند منبع تکیه می کنن. زیرا نمی دونن که چگونه منابع قابل اعتماد را برای تحقیقات خود پیدا کنن.در کل اینترنت می تونه منبع خوبی برای یادگیری و کشف موضوعات جدید باشه.به همهین خاطر، در اینجا برخی از منابع اطلاعاتی مفید و موجود در اینترنت رو می گم.

ویکی پدیا :

 ویکی پدیا یک دایره المعارف آنلاین رایگانه، که طیف وسیعی از موضوعات را پوشش می ده. هرچندکه باید با احتیاط استفاده بشه( چون اطلاعات توسط افراد قابل به روز رسانی هست). یعنی بهتره منابع دیگه هم بررسی بشه، اما در کل می تونه نقطه شروع خوبی برای تحقیق باشه.

خان آکادمی:

 خان آکادمی یه موسسه ی آموزشیه که دوره ها و آموزش های آنلاین رایگان در موضوعات مختلف از جمله ریاضی، علوم و تاریخ ارائه می ده.

Ted talk:

 گفتگوهای TED ویدئوهای کوتاهی هستن که در اون کارشناسها در زمینه های مختلف و در مورد ایده ها و بینش خودشون بحث می کنن. خیلی از این گفتگوها برای همه مناسبه و یه سری هم ممکنه تخصصی باشه. تدتاک می تونه یه راه عالی برای یادگیری در مورد موضوعات جدید باشه.

Coursera :

 Coursera یک پلت فرم یادگیری آنلاینه، که دوره هایی از دانشگاه ها و موسسات برتر در سراسر جهان ارائه می ده. این دوره ها به دو صورت رایگان و پولی ارائه میشه.

نشنال جئوگرافیک:

 نشنال جئوگرافیک انبوهی از اطلاعات در مورد دنیای طبیعی، از جمله مقالات، ویدئوها و ویژگی های تعاملی ارائه می ده.

Codecademy :

 Codecademy دوره های آنلاین رایگان برنامه نویسی و توسعه وب را ارائه می ده.

پروژه گوتنبرگ:

 پروژه گوتنبرگ بیش از ۶۰۰۰۰ کتاب الکترونیکی رایگان، از جمله بسیاری از آثار ادبی کلاسیک را ارائه می ده.

YouTube  :

یوتیوب، مجموعه وسیعی از محتوهای آموزشی از جمله آموزش، سخنرانی و مستند ارائه می دهد.( البته محتوای متفرقه هم داره و نیاز داره حواسمون جمع باشه)

هزاران منبع دیگه هم تو اینترنت وجود داره که قابل استفاده هست. اما واضحه که بهتره از منابع معتبر استفاده کنیم. در کل،برای تحقیق از باید منابع معتبر مانند کتاب ها، مجلات دانشگاهی و وب سایت های معتبر استفاده کنیم و از استفاده از منابع مغرضانه یا غیر قابل اعتماد خودداری کنید. این یه بخش مهم از سواد دیجیتال هست.

استفاده موثر از موتورهای جستجو: یاد بگیرید که چگونه از موتورهای جستجو به طور موثر استفاده کنید، با استفاده از کلمات کلیدی و گزینه های جستجوی پیشرفته برای یافتن اطلاعات مرتبط. از محتوای حمایت شده و تأثیر آن بر نتایج جستجو آگاه باشید.

ارزیابی اطلاعات، اصل دوم در سواد دیجیتال:

نوجوانان معمولا مهارت ارزیابی اطلاعاتی را که آنلاین پیدا می کنن ندارن. اما اونها چطور می تونن اعتبار منبع را ارزیابی کنن یا تشخیص دهند که اطلاعات مغرضانه یا نادرسته قابل اعتماد بودن و دقیق بودن اطلاعات مورد استفاده خیلی مهمه. افزایش سواد دیجیتال و سواد آنلاین ، باعث میشه، به کاربر آگاه و مسئولیت‌پذیر اینترنت تبدیل شویم،از اطلاعات شخصی خودمون محافظت کنیم و از منابع قابل اعتماد برای تحقیق استفاده کنیم.

اما برای اررزیابی دقیق باید جه کار کنیم؟

بررسی نویسنده و ناشر:

بدونیم اولین بار، چه کسی محتوا را نوشته و چه کسی مسئول انتشار اونه. آیا نویسنده و ناشر معتبر هستن؟ آیا اونها در موضوع مورد نظر تخصص دارن؟

قصد اصلی ناشر چیه؟

بررسی کنیم که، محتوا دیدگاه یا دستور کار خاصی داره یا خیر. اینو اغلب میشه با سبک و زبان مورد استفاده، یا لحن محتوا و هرگونه وابستگی یا منابع مالی نشون داد.

بررسی صحت:

اطلاعات ارائه شده را با سایر منابع معتبر مقایسه و به دنبال خطاهای واقعی، اطلاعات قدیمی یا ادعاهای عجیب و غریب باشیم.

اعتبار و معروفیت منبع را در نظر بگیریم:

 با بررسی نظرات سایر خوانندگان، اعتبار وب سایت یا ناشر رو میشه بررسی کرد. همچنین میشه از وب‌سایت‌های اعتبار سنج برای تأیید صحت اطلاعات استفاده کرد.

به دنبال شفافیت باشیم:

 باید ببینیم که آیا منبع اطلاعاتی در مورد فرآیند کار خودشون و بررسی حقایق ارائه می دهند یا نه.

بررسی تاریخ:

 مطمئن بشیم که اطلاعات به روز هستن. اگر محتوا قدیمی باشه، ممکنه دیگه دقیق یا مرتبط نباشه.

از منابع متعدد استفاده کنیم:

 در صورت امکان، از منابع متعدد برای تأیید اطلاعات و دریافت درک وسیع تری از موضوع استفاده کنیم.با ارزیابی اطلاعاتی که در اینترنت پیدا می کنیم، می تونیم اطمینان پیدا کنیم که از منابع معتبر و دقیق برای تحقیق و یادگیری خود استفاده کردیم.

قوانین شهروندی دیجیتال، اصل سوم در سواد دیجیتال:

 نوجوانان معمولا نقش خودشون به عنوان شهروند دیجیتالرو درک نکنن. اونها مسئولیتی که برای استفاده از فناوری به شیوه ای ایمن، محترمانه و اخلاقی دارند رو فراموش می کنن. قوانین شهروندی دیجیتال به استفاده مسئولانه از فناوری و اینترنت اشاره داره. با داشتن یک ویژگی های یه شهروند دیجیتالی مسئول و محترم، می تونیم به ایجاد یک محیط آنلاین ثمربخش و امن برای خود و دیگران کمک کنیم. این هم بخش دیگری از سواد دیجیتال می باشد.

 به عنوان یک نوجوان، ایجاد عادات خوب شهروندی دیجیتال برای ایمن ماندن آنلاین و تعامل با دیگران به شیوه ای مثبت و محترمانه مهمه. در اینجا چند نکته اساسی برای یک شهروند دیجیتال خوب رو بیان می کنیم:

رفتار محترمانه داشته باشیم:

با دیگران در فضای آنلاین، با همان احترام فضای روزمره، رفتار کنیم. از به کار بردن الفاظ آزاردهنده یا اظهار نظر منفی در مورد دیگران خودداری کنیم.

قبل از منتشر کردن فکر کنیم:

 قبل از اینکه هر چیزی را به صورت آنلاین منتشر کنیم، به این فکر کنیم که توسط دیگران چگونه درک درک و فهمیده میشه.پس از ارسال مطالبی که ممکنه آزاردهنده، نامناسب باشه، یا ممکنه بعداً پشیمان بشیم، خودداری کنیم.

از لحن مناسب استفاده کنیم:

 هنگام برقراری ارتباط آنلاین از زبان و لحن مناسب استفاده کنیم و از استفاده از اصطلاحات و الفاض نامناسب یا زبان دیگری که ممکن است درک اون برای دیگران دشوار باشد خودداری کنیم.

شهروند دیجیتال خوبی باشیم:

 با احترام، مهربانی و مسئولیت پذیری، الگوی خوبی برای دیگران باشیم. دیگران را به انجام همین کار تشویق کنیم.

درخواست کمک کنیم:

اگر در اینترنت با چیزی مواجه شدیم که باعث ناراحتی یا عدم اطمینان ما شد، برای کمک با یک فرد مطمئن یا والدین صحبت کنیم.

رعایت قانون کپی رایت:

 قوانین کپی رایت و عدم استفادهاز  منابع و امکانات و… دیگران رو در نظر بگیریم. فقط از منابعی استفاده کنیم که اجازه استفاده داده شده و از سرقت ادبی دوری کنیم.

نسبت به اخبار جعلی حساسیت داشته باشیم:

 از انتشار و توجه به اخبار جعلی و مقالات کلیکی که اطلاعات نادرست منتشر می کنند دوری کنیم. چندمنبع مختلف را بررسی کنیم. اطلاعات را قبل از به اشتراک گذاشتن مجددا بررسی کنیم.

امنیت در اینترنت، اصل چهارم در سواد دیجیتال:

به عنوان یک نوجوان در استفاده از اینترنت، به حفظ حریم خصوصی و امنیتی خودمون توجه ویژه داشته باشیم همواره باید از خود و اطلاعات حساس خود در برابر تهدیدات سایبری محافظت کنیم. برای این کار همیشه باید سیستم و نرم افزارهای موجودمون به روز باشه.

 به‌روزرسانی‌ها را فوراً برای همه دستگاه‌های خود، از جمله سیستم‌عامل‌ها، نرم‌افزار آنتی‌ویروس و برنامه‌ها نصب کنید. یک نرم افزار آنتی ویروس و فایروال قابل اعتماد را نصب و استفاده کنیم تا از سیستم خود در برابر بدافزارها و سایر تهدیدات آنلاین محافظت کنیم.

نکات مهم دردفاع شخصی سایبری و بالابردن سواد دیجیتال

مراقب غریبه های آنلاین باشیم:

با افراد غریبه به صورت آنلاین ارتباط برقرار نکنیم، به خصوص از طریق رسانه های اجتماعی یا برنامه های پیام رسان. پیشنهادات خاص از طرف غریبه ها را حتما با اولیا و یا افراد مورد اطمینان مطرح کنیم. اعتماد به هرکسی وقتی ممکن خواهد بود که، فرد مورد نظر رو به درستی بشناسیم.

مراقب عکس‌ها و فیلم‌ها و  اطلاعات شخصی باشیم:

 بدون اجازه والدین عکس‌ها یا ویدیوهای خود را به‌صورت آنلاین به اشتراک نگذاریم. یا لااقل ،وقتی مطمئن شدیم تنظیمات حریم خصوصی به درستی تنظیم شده و افرادی که می تونن پست های ما را ببینند محدود شده.

این حفاظت از اطلاعات شخصی دیگر مانند نام، آدرس یا شماره تلفن هم خواهد بود. کلاهبردارهای آنلاین بالقوه با تلاش های اقدام به فیشینگ و سرقت می کنن.

فیشینگ یک تکنیک رایجه که توسط هکرها برای فریب دادن افراد، برای ارائه اطلاعات حساس خود استفاده می شه. مراقب ایمیل‌ها، پیام‌ها یا پیوندهایی ( لینک) از منابع ناشناس باشیم و هرگز روی پیوندهای مشکوک کلیک نکنیم یا فایل ها را از منابع تأیید نشده دانلود نکنید.

رمزهای عبور  (حریم خصوصی و امنیت):

رمزهای عبور اولین خط دفاعی ما در برابر حملات سایبری هستن. استفاده از رمزهای عبور قوی و منحصر به فرد برای هر حساب و تغییر مکرر آنها ضروریه. از استفاده از اطلاعات واضح یا قابل حدس زدن مانند نام، تاریخ تولد یا نام حیوان خانگی خودداری کنیم. از رمزهای عبوری استفاده کنیم که، حداقل ۸ کاراکتره و ترکیبی از حروف، اعداد و نمادها را شامل میشه.

احراز هویت دو مرحله ای:

فعال کردن احراز هویت دو مرحله ای (2FA) یک لایه امنیتی اضافی به حساب های ما اضافه می کنه. برای دسترسی به حساب کاربری خود باید یک کد منحصر به فرد ارسال شده به دستگاه تلفن همراه یا آدرس ایمیل خود را وارد کنیم.پس نفوذ هکرها را دشوارتر می کنیم.

Wi-Fi عمومی:

شبکه های Wi-Fi عمومی در برابر هک آسیب پذیر هستن. استفاده از اونها می تونه اطلاعات حساس ما را در معرض خطر قرار بده.پس استفاده از شبکه های Wi-Fi عمومی برای تراکنش های مالی اصلا مناسب نیست.

از وب سایت های امن استفاده کنیم:

 هنگام بازدید از وب سایت ها، مطمئن بشیم که اونها ایمن هستند. دارای گواهینامه امنیتی معتبر هستن. به دنبال “https” در URL بگردید که نشان می دهد وب سایت امن است.

پشتیبان‌گیری:

پشتیبان‌گیری منظم از داده‌هامی‌تونه از ما در برابر از دست دادن اطلاعات در اثر حملات سایبری، نقض داده‌ها یا حذف تصادفی محافظت کنه. شاید بشه گفت امنیت، بخش مهم از سواد دیجیتال هر فرده.

سواد دیجیتال بخش مهم از ندگی دیجیتالی مار و تشکیل می ده. با تسلط بر سواد دیجیتال، می تونیم به کسب مهارت های دیجیتال ماندد دیجیتال مارکتینگ بپردازیم.